PentaconsixTL w praktyce
(Tadeusz Nałęcz-Mrozowski - FOTO nr 1/1979)
Niewątpliwie najpopularniejszą w kraju lustrzanka jednoobieklywowq dostosowaną
do błon zwojowych jest Pentaconsix. Aparat ten produkowany od kilkunastu
lat zdobył sobie wielu zwolenników, stał się narzędziem pracy dla wielu
fotografów zawodowych. Istnieje wręcz pogląd, że dopiero posiadanie Pentacon-sixa
umożliwia powolniejsze zainteresowanie się fotografią. Jest to pogląd
oczywiście biedny, doskonale można bowiem fotografować "Startem",
o ile jest sprawny mechanicznie i fotografujący nie zamierza się zająć
Jąkał specjalną dziedziną fotografii, wymagającą wy-miany obiektywów lub
dużych zbliżeń. W kaź-dym razie nabywanie Pentaconsixa, przy nie opanowanym
minimum umiejętności fotografowania, jest błędem, w szczególności zaś
w chwili obecnej, gdy cenę jego podniesiono do 24 700 zł. Niemniej jednak
jest to aparat, który w uzasadnionych okolicznościach nabyć warto.
Najważniejszą zaletą tego aparatu jest wymienność obiektywów, nasadek celowniczych oraz drobne wyposażenie dodatkowe. Nabywanie Pentaconsixa to z pewnością ważny moment, dlatego kilka uwag dla kupujących. Przy kupnie należy sprawdzić obiektyw, czy nie ma uszkodzeń mechanicznych, zadrapań powłoki przeciwodblaskowej. Wyjąć obiektyw i naciskając dźwignię przysłony sprawdzić jej działanie w pozycji "22". Na listkach przysłony nie powinno być żadnych tłustych plam, rozchylenie listków powinno być delikatne, bez oporów. Pierścień nastawczy ostrości powinien obracać się na całej długości podziałki, bez chrzęstu i oporów. Należy sprawdzić gwint zewnętrzny obiektywu do mocowania filtrów, cii nie jest wgnieciony, co świadczy o uderzeniu aparatu, lub ma uszkodzoną nitkę - na skutek nieumiejętnego wkręcenia osłon lub filtrów. Sprawdzenie korpusu to mechanizm migawki, transportu i lustro. Na powierzchni lustra nie powinno być śladów dotyku palcem, oliwy ani zadrapań, po wyzwoleniu migawki lustro winno pozostać w górnym położeniu. Sprawdzenie mechanizmu migawki polega na wyzwalaniu spustu przy wszystkich czasach otwarcia. Przy czasie 1 sek. należy się wsłuchać w charakterystyczne brzęczenie mechanizmu opóźniającego, które powinno być równe, bez zatrzymań. Rolety gumowe nie powinny nosić śladów odgnieceń ani smaru. Sprawdzić pod światło, czy nie prześwitują i domykają się do końca. Okrągła plamka może świadczyć o nadpaleniu rolety przez słońce, gdy aparat został skierowany na słońce, a lustro było podniesione. Bieg rolet powinien być równomierny na całej długości. Układ sprzęgła i transportu najlepiej sprawdzić używając do tego celu błony próbnej. W aparatach dostosowanych do błon zwojowych 220 po 12. zdjęciu licznik i dalszy posuw powinien być automatycznie blokowany. Dokładniejsza kontrola aparatu możliwa jest juł tylko przez fachowca, dysponującego odpowiednimi przyrządami pomiarowymi. Aparat nabywany w "Foto-Optyce" nie ma wad wynikłych z eksploatacji, jedynie wady fabryczne, usuwane w ramach gwarancji. Aparat Pentaconsix TL sprzedawany jest w futerale dwuczęściowym, z wężykiem spustowym l śrubą wyrównawczą. Obiektyw standardowy Biometar 2,8/80 mm MC (MC - to wielowarstwowe powłoki przeciwodblaskowe), obiektyw ma kąt widzenia 54°, zakres ostrości od 1 m do nieskończoności. Oprawa gwintowana dla filtrów M 58 X 0,75. Matówka czysta, celownik osłonkowy z lupą. Celownik osłania matówkę dostatecznie, po otworzeniu ramki i pokrywki zamienia się w celownik ramkowy, sportowy. Dalsze wyposażenie nabywa się oddzielnie.
Oto kilka danych technicznych:
Efektywny format 57 X 57 mm Błony: zwojowe typu 120-12 zdjęć, 220 -24
zdjęcia
płaskie 6,5 X " cm - 1 zdjęcie Migawka: szczelinowa roletowa z gumowanej
tkaniny o przebiegu poziomym (z prawej strony na lewą), o czasach otwarcia
1 sęk. - 1/1000 sek. Synchronizacja z lampą błyskową 1/30 sęk. (pozycja
pokrętła oznaczona piorunkiem). Gniazdo koncentryczne z zaciskiem wtyczki
lampą.
Licznik automatyczny, po otworzeniu tylnej ścianki samoczynnie zeruje
się. Wbudowany samowyzwalacz. Naciąg migawki sprzężony z transportem błony
bez możliwości rozprzężenia. Wbudowany zamek spustu. Wymienne obiektywy
mocowane uchwytem bagnetowym, 50-1000 mm. Obsługa aparatu w zasadzie nie
jest trudna, należy jednak wszystkie czynności wykonywać delikatnie, z
wyczuciem. Nie wymuszać transportu błony, gdy mechanizm zablokuje się.
Rolet migawki nie wolno dotykać palcami ani ostrym narzędziem. Jeśli wyrwany
papier ochronny dostanie się pomiędzy rolety migawki, należy go delikatnie
usunąć, a jeśli są opory, czynność tę należy powierzyć specjaliście. Migawka
aparatu działa dosyć hałaśliwie, jest to naturalne, dlatego teł nie należy
fotografować tam, gdzie hałas może być przeszkodą. W takim przypadku należałoby
zastosować osłonę tłumiącą dźwięki. Wstrząs spowodowany hamowaniem rolet
sprawia, łe stosowanie długich czasów otwarcia migawki zależy ograniczyć
do przypadków koniecznych. Przy stosowaniu czasów 1/60-1 sek. najlepiej
korzystać ze statywu czy kolumny reprodukcyjnej. Przy wyjątkowej wprawie
można wykonywać zdjęcia z ręki 1/ÓO-1/15 sęk. Najlepiej stosować czas
otwarcia 1/125 sęk. lub krótszy. Przy fotografowaniu z elektronową lampą
błyskową należy stosować uchwyt szynowy boczny, aparat bowiem nie ma własnego
uchwytu. Istnieje możliwość zastosowania uchwytu lampy błyskowej mocowanego
na okular pryzmatu pentagonalnego, ale przeznaczony jest on do małych,
lekkich lamp. Wtyczkę kabla synchronizacyjnego trzeba starannie zablokować
zaciskiem. Synchronizacja z lampą błyskową nie działa przy stosowaniu
samowyzwalacza. Do aparatu przewidziano siedem soczewek pola obrazowego;
można je wy mieniać we własnym zakresie, zakupując oddzielnie: 1) matówkę
czystą, 2} soczewką pola obrazowego zmalowaną z dalmierzom pola dzielonego,3)
z rastrem mikropryzmatycznym i soczewką Fresnela , 4) soczewkę pola obrazowego
z polem przezroczystym do zdjąć makrofotografii, 5) z siatką kwadratową
10 mm do zdjąć architektury i reprodukcji, 6) matowaną z krzyżem i podziałką
5 mm, 7) soczewkę przezroczystą z krzyżem i podziałką 5 mm -znajdującą
zastosowanie w mikrofotografii. Wymiana soczewek pola obrazowego następuje
po odkręceniu śrub i zluzowaniu uchwytów. Przy wymianie należy uważać,
aby nie uszkodzić powierzchni lustra.
Nasadki celownicze to, poza celownikiem osłonkowym, nasadka lupowa i dwie
nasadki pryzmatyczne. Nasadka lupowa umożliwia pionowy wgląd na powierzchnią
matówki, ma obrotową muszlą oczną, lupa ma możliwość wyrównania wad wzroku
od -4 do +2 dioptrii. Zwykły pryzmat pentagonalny ma uchwyt bagnetowy,
w którym osadza sią lupą kątową, uchwyt lampy błyskowej. Najbardziej rozbudowaną
nasadką jest pryzmat TTL z wbudowanym światłomierzem CdS. Światłomierz
zasilany jest ogniwem PX 625, które wystarcza na 2 lata pracy. Posługiwanie
się światłomierzem jest w zasadzie proste.
Na pokrętle nastawia
sta czułość błony w zakresie 9-33 DIN, na znacznik - indeks oraz wybraną
wartość przysłony. Obserwując obraz w celowniku, należy umieścić obiekt
zdjęcia w ramce. Następnie włączyć światłomierz i obracać pokrętłem, aż
wskazówka zajmie położenie przy indeksie. Po odczytaniu wartości migawki
z tarczy kalkulatora, wartość tą nastawia sią na pokrętle nastawczym migawki.
Przy zdjęciach z małej wysokości można pomiar wykonać bez obserwacji obrazu
na matówce, ale należy zasłonić wlot światła zasłonką okularu. Zasłonka
ta jest fabrycznie wbudowana w pryzmat - obrót małego, radełkowatego pokrętła.
Po każdym pomiarze należy wyłączać zasilanie światłomierza. Jak wiać widać,
pomiar wymaga odejmowania oka od celownika i nastawienia wartości na pokrętle
nastawczym migawki. Ale istnieje jeszcze inny sposób pomiaru TTL, półautomatyczny,
który umożliwia pomiar bez odrywania oka od celownika -cenny przy zdjęciach,
gdzie decyduje szybko-strzelność. W tym celu należy radełkowany pierścień
z wartościami przysłony przekręcić na czarne pole, tak aby zaskoczył na
środkowym, białym znaczku. Następnie na znaczek ten należy nastawić czas
otwarcia migawki - skala na pierścieniu obrotowym, środkowym. Zgodnie
z tym nastawić czas otwarcia migawki pokrętłem na korpusie aparatu. Zdjąć
obiektyw i palcem delikatnie odchylić dźwignią automatycznej przysłony
do góry, tak aby nie naciskała na wystający trzpień z obiektywu. Na dźwigni
tej są nacięcia, które umożliwiają zaczep palca. Obiektyw założyć do aparatu,
sprawdzić, czy automatyka przysłony została rozłączona, za pomocą pierścienia
nastawczego przysłony. Teraz wystarczy włączyć światłomierz i obserwować
obraz w celowniku. Naprowadzanie igły galwanometru odbywa się poprzez
obrót pierścienia przysłony, obraz na matówce powinien być ciemniejszy
w miarą przymykania przysłony, stąd sposób ten zdaje egzamin tylko przy
jasnym oświetleniu obiektu. Można wykonywać pomiar tą metodą bez odłączania
automatyki przysłony, ale podczas pomiaru trzeba dodatkowo /naciskać cały
czas dźwignią ręcznego przymykania przysłony. Pryzmat TTL wyposażono w
okular 2,5 x. Stosując matówką z soczewką Fresnela należy nastawić czułość
na okrągły maczek, natomiast nie należy wykonywać pomiaru z przezroczystymi
soczewkami pola obrazowego. Przy stosowaniu obiektywów bez automatyki
przysłony należy pomiar wykonywać przy całkowicie otwartej przysłonie.
Do fotografowania z niewielkich odległości przeznaczone są pierścienie
pośrednie i mieszek wyciągowy. Pierścienie pośrednie z przeniesieniem
automatyki przysłony, sprzedawane w komplecie 4 szt., można łączyć w dowolne
układy w zależności od potrzebnej skali odwzorowania. Zestaw składa się
z pierścieni o grubościach: 15 mm, 22,5 mm, 30 mm oraz 60 mm i umożliwia
fotografowanie w skali odwzorowania od 0,12 do 1,42, przy stosowaniu obiektywu
standardowego 80 mm. Produkowane są również pierścienie bez automatyki
przysłony, komplet 4 szt.: 8 mm, 14 mm, 32 mm. Mieszek wyciągowy umożliwia
płynna zmianą skali odwzorowania od 0,25 do 1,25 dla obiektywu 80 mm.
Stosując mieszek z dodatkowym pierścieniem i podwójnym wężykiem spustowym,
można korzystać z automatyki przysłony. Do fotografowania z małych odległości
można się posługiwać specjalnym pierścieniem do odwrotnego zamocowania
obiektywu standardowego, za pomocą którego można dojść do współczynnika
odwzorowania 2.
Obiektywy wymienne, przeznaczone do Pentaconsixa oraz Praktisixa, produkowane
są w niedużym asortymencie, lecz zupełnie wystarczającym do normalnych
potrzeb.
Obiektywem szerokokątnym jest Flektogon 4/50 mm - 75°. Najlepszym portretowym jest Zeiss Biometar 2,8/ 120 mm i niezły, bardzo znany Zeiss Sonnar 2.8/160 mm. Należy pomiętać o zasadzie, że najlepszym obiektywem portretowym jest obiektyw o ogniskowej 1,5 dłuższej od standardowej. Fotografowanie obiektywami o ogniskowej dłuższej od 180 mm do 1000 mm powinno odbywać się przy użyciu statywu. Do obiektywów wymiennych Pentaconsixa produkowany jest specjalny pierścień pośredni, umożliwiający ich zamontowanie do aparatu małoobrazkowego, np. Praktiki, z zamocowaniem gwintowym M42 X1. Poniżej podany jest pełny zestaw obiektywów wymiennych do aparatu Pentaconsix TL l Praktisix, z wyjątkiem standardowego.
